Geschiedenis

De oorsprong van deze zelfverdedigings- en vechtkunst ligt in Korea. De naam taekwondo is afgeleid van taekgyeon (택견). Taekgyeon was een vorm van zelfverdediging die rond het jaar 1800 ontstond en begin twintigste eeuw nauwelijks meer beoefend werd in Korea. Hoewel er dus enig verwantschap bestaat tussen taekgyeon en taekwondo, is deze slechts oppervlakkig. Behalve dat in beide sporten de beoefenaars zich veel van traptechnieken bedienen zijn er verder geen overeenkomsten en verschillen de traptechnieken enorm. Men probeert vaak om taekwondo een langere geschiedenis toe te dichten dan historisch kan worden bewezen, om zo de link tussen taekwondo en taekgyeon in stand te houden. Taekwondo is echter vrij recent ontstaan uit het Japanse karate.

In 1910 werd Korea door Japan bezet. Ook een deel van China werd door Japan bezet (Mantsjoerije). Deze bezetting duurde tot 1945. In die tussenperiode gingen sommige Koreanen (meestal studenten) naar Japan en kwamen daar in aanraking met Japanse vechtkunsten. Andere Koreanen gingen naar China en kwamen daar in aanraking met Chinese vechtkunsten (Chuan Fa). Een van die vechtkunsten, waar die Koreanen les in namen, was het karate, dat op Japanse universiteiten onderwezen werd. Toen die Koreanen weer terug naar Korea keerden, begonnen ze in hun thuisland les te geven in karate onder verschillende Koreaanse namen zoals Tang Soo Do (Tang-handmethode) en Kong Soo Do (Lege-handmethode). Koreanen die les in Chinese vechtkunsten hadden gehad, noemden hun vechtkunst Kwon Bup (Vuistmethode). De vechtkunstscholen die werden gesticht werden kwans genoemd.

Taekwondo ontstond begin jaren 50 toen vijf oorspronkelijke kwans besloten hun krachten te bundelen binnen één stijl. Later kwamen daar nog een aantal kwans bij.

De vijf oorspronkelijke kwans zijn:

• Chung Do Kwan (청도관/靑濤館) - stijl: Tang Soo Do - In 1944 opgericht door Won Kuk Lee

• Moo Duk Kwan (무덕관/武德館) - stijl: Hwa Soo Do, Tang Soo Do - In 1945 opgericht door Hwang Kee. Deze kwan scheidde zich later af en ging zelfstandig verder.

• Song Moo Kwan (송무관/松武館) - stijl: Tang Soo Do - Opgericht op 11 maart 1946 door Byung Jick Ro

• Kwon Bop Bu/Chang Moo Kwan (창무관/彰武館)- stijl: Kwon Bup, Kong Soo Do - In 1946 opgericht door Byung In Yon

• Yun Moo Kwan/Jidokwan (지도관/智道館)- stijl: Kong Soo Do - Opgericht op 3 maart 1946 door Sang Sup Chun

Invloedrijke kwans die zich later aansloten zijn:

• Han Moo Kwan (한무관/韓武館) - stijl: Kong Soo Do - In 1954 opgericht door Kyo Yoon Lee. Zijn kwan was een aftakking van Yun Moo Kwan/Jidokwan.

• Oh Do Kwan (오도관/吾道館) - stijl: Tang Soo Do - In 1955 opgericht door Choi Hong Hi, Tae Hee Nam en Cha Kyo Han. Deze kwan was een aftakking van Chung Do Kwan.

• Kang Duk Won (강덕원/講德院) - stijl: Moo Do - Opgericht in 1956 door Chul Hee Park en Jong Pyo Hong. Deze kwan was een aftakking van Kwon Bop Bu/Chang Moo Kwan.

• Jung Do Kwan (정도관/正道館) - stijl: Tang Soo Do - Opgericht in 1956 by Yong Woo Lee. Ook deze kwan was een aftakking van Chung Do Kwan.

In het begin werd de naam tae soo do gebruikt om de beoefende vechtkunststijl aan te duiden. In 1955 werd deze naam vervangen door de naam taekwondo. Deze naam is bedacht door de Koreaanse generaal Choi Hong Hi, nadat deze scholen zich verenigd hadden in de Koreaanse Taekwondo Associatie (K.T.A. 대한 태권도 협회). In 1966 werd de International Taekwondo Federation opgericht als eerste wereldwijd verspreidde taekwondobond. In het begin leek taekwondo veel op shotokan-karate, maar gaandeweg ontwikkelde het zich tot een opzichzelfstaande unieke stijl. Bij die ontwikkeling werd inspiratie geput uit het taekgyeon, dat destijds onder hernieuwde belangstelling kwam te staan.

Alhoewel de wering en standen ongeveer hetzelfde zijn als bij shotokan-karate, legt taekwondo meer accenten op de ontwikkeling van traptechnieken, beweeglijkheid en aaneenschakelingen van diverse technieken (dynamischer). Echter, voor de duidelijkheid moet gesteld worden dat taekwondo, zoals beoefend door de oude grootmeesters, ook een significante rol toebedeelt aan het gebruik van de vuisten.

Taekwondo, olympische discipline

Zie Taekwondo op de Olympische Zomerspelen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Op de Olympische Spelen van Sydney 2000 was het sparren (het vrije gevecht) voor het eerst een officiële discipline. Het competitiereglement voorzag 4 gewichtsklassen voor de heren en 4 voor de dames. Laurence Rase was de eerste Belgische deelneemster die gekwalificeerd werd voor de Olympische Spelen van Athene 2004. In 2008 behaalde de Nederlander Dennis Bekkers de zestiende finales.

Het was de Nederlander Henk Meijer die in 1985 als eerste niet-Koreaan de wereldkampioenschappen in Seoul in Zuid-Korea won.

Training

Taekwondotraining kan de volgende onderdelen omvatten:

• Techniektraining: standen, trappen, stoten en weringen (blokkeringen)

• Stijlvormen (Tul, Poomsee of hyung): uitvoering van technieken, volgens een vastgestelde volgorde (vaste vormen)

• Sparren (Matsogi of Kyorugi): een-, twee- en driestapsparren, vrij sparren, gearrangeerd sparren en het traditionele sparren.

• Breektesten (Kyok of Gye-pa): het breken van planken en dergelijke, door middel van tevoren bepaalde taekwondotechnieken. Hierbij is vooral de snelheid van belang en niet zozeer de kracht.

• Zelfverdediging (Ho shin sul): het nabootsen van de realiteit, waarbij ook geoefend wordt zich te bevrijden uit verwurgingen, armklemmen, omklemmingen, afweren van aanvallen met een mes, korte en lange stok e.d.

Materiaal

Tijdens de training draagt de taekwondo-beoefenaar een zogenaamde dobok (도복). De taekwondo-dobok is deels afgeleid van de traditionele Koreaanse hanbok (한복). Om het middel draagt de taekwondobeoefenaar een band, ti (띠) genaamd.Tijdens WTF sparring wedstrijden is het vooral de hogu, borstbeschermer (pantser), van de deelnemers die meteen in het oog springt. De blauwe hogu wordt aangeduid met de chong (청) en de rode hogu met hong (홍). De hoofdbeschermer wordt officieel een morri bohodae (머기 보호대) genoemd, maar wordt tegenwoordig ook door Koreanen aangeduid als headgear (헤드기어).

Doelstellingen van het taekwondo

• Hoffelijkheid: beleefd zijn tegen elkaar, eerlijk zijn, respect tonen voor de leraar en voor mensen die ouder zijn dan jezelf.

• Integriteit. In het taekwondo zijn eerlijkheid en oprechtheid heel belangrijk.

• Doorzettingsvermogen.

• Zelfbeheersing. Dit is heel belangrijk bij taekwondo, zowel binnen als buiten de dojang (도장).

• Enorme geestkracht. Een oprechte taekwondo-leerling moet zich inzetten voor vrede en rechtvaardigheid en zich niet laten afschrikken.

• Concentratie. Het begrip Jip-Joong wat geconcentreerde kracht betekent verwoordt dit. Het wijst op de concentratie van die spieren, voor de beweging naar het doel, in een korte tijd. Hierbij bewegen de heup en buik eerder dan de ledematen. De beweging is 'lateraal' (zijwaarts) en verticaal. De concentratie van die spieren voor ontspannen en inspannen. Deze behelst tegenkracht, concentratie, balans, beheersing van de ademhaling, massa en snelheid.

Graduatie

Binnen taekwondo kunnen er verschillende graden behaald worden. Deze worden aangeduid met verschillende kleuren van gordels. Iemand die start met taekwondo begint met een witte gordel (10e kup genaamd). Door middel van kupexamens kan men hogere graden behalen tot en met 1e kup. Na deze eerste kup heeft men de mogelijkheid een zwarte gordel (1e dan of poom) te behalen. Iemand die nog geen vijftien jaar is krijgt een poomgordel omdat die nog als onvolwassen beschouwd wordt. Indien die persoon vijftien jaar wordt, dient deze nog de toestemming te krijgen van zijn meester. Na de zwarte gordel zijn er nog negen dan-graden. Vanaf de vierde dan mag iemand zichzelf sabeom nim in het taekwondo noemen. Als de zevende dan behaald wordt, wordt gesproken van master. Vanaf de achtste dan is men grandmaster in het taekwondo. In een aantal gevallen wordt een dan als ereteken uitgedeeld. Dat kan ook aan mensen zijn die zelf geen Taekwondo beoefenen, zoals Vladimir Poetin die de 9e dan in deze krijgssport kreeg.